Vastgoedleiders blijven worstelen met hoge intresten op kapitaal, moeilijke economische vooruitzichten en stijgende druk van ESG-criteria

• Voor 75% van de vastgoedsector blijft de evolutie van de rentevoet, de inflatie en de economische groei in Europa de voornaamste bezorgdheden voor 2024.
• Londen, Parijs en Madrid zijn de drie meest gegeerde steden voor investeringen en ontwikkelingsmogelijkheden.
• Wereldwijde tendensen duwen investeerders in de richting van alternatieve sectoren, met name de nieuwe energie-infrastructuren.

Brussel, 10 november 2023 - Volgens de recentste studie Emerging Trends in Real Estate^® Europe die Urban Land Institute samen met PwC uitvoerde, erkennen 75% van de bedrijfsleiders uit de vastgoedsector dat de huidige waardebepalingen ‘een vertekend beeld geven' van de uitdagingen en mogelijkheden in de vastgoedsector. De kloof tussen de marktverwachting van de prijs en de effectieve taxatiewaarde wordt steeds groter. Een groot deel van de 1000 bevraagde bedrijfsleiders uit de sector zegt zich zorgen te maken dat de situatie nog gaat verergeren, nu een golf van onzekerheid de Europese markt immers blijft  overspoelen en bijdraagt aan een absoluut dieptepunt op vlak van investeringsvolumes. Zo heeft MSCI bijvoorbeeld een daling van -42% opgetekend ten opzichte van het gemiddelde voor Covid (2015-2019):

De belangrijkste tendensen in Europa 

Met een derde van de ondervraagden die zich 'optimistisch uitspreken over de toename van de winstgevendheid in 2024', blijkt het vertrouwen terug te groeien in vergelijking met vorig jaar (+ 8% van de ondervraagden), toen het vertrouwen diep wegzonk, veel dieper dan gemiddelde resultaten op lange termijn.   De zwakke economische groei in Europa en de reële vrees voor een aankomende recessie temperen echter dat ‘positieve’ beeld. 

Lisette van Doorn, CEO, ULI Europe, licht toe: 'Onze studie stipt de complexe uitdagingen aan waarmee de Europese vastgoedsector geconfronteerd wordt. We zien dat binnen de sector het gevoel leeft dat men op de rand staat van een zware terugval van de vraag op de belangrijkste gebruikersmarkten. Over de voorwaarden die nodig zijn om de markt terug op gang te trekken, zijn de meningen verdeeld. Stabilisatie van de rentevoeten, een soft landing van de economie en een daling van de rente om het evenwicht van de rendementen te herstellen, kunnen een impact hebben, net als een verhoging van het aantal herfinancieringen die voor nog meer ongerustheid kunnen zorgen vanwege de stijgende financieringskosten en de benodigde investeringen om activa geschikt te maken in moeilijk en onzekere omstandigheden.'

Gareth Lewis, Director, PwC, voegt hieraan toe: 'De studie toont dat de sector zich voorlopig afwachtend opstelt, maar ook dat er een momentum ontstaat in de marktcyclus waar zij die voldoende moed hebben om de juiste keuzes maken, daar wel eens stevig voor beloond kunnen voor worden.  Er is hoop dat meer klaarheid over de inflatie, rentevoeten en waardebepalingen, een groter aantal transacties in 2024 zal faciliteren. Toch is het eerder onwaarschijnlijk dat de verschillende Europese markten éénzelfde tijdslijn gaan volgen.'

Jean-Baptiste Deschryver, PwC EMEA Real Estate Leader, verklaart: “Wij stellen vast dat de verwachtingen inzake schuld en eigen vermogen voor de komende jaren gemengd zijn, terwijl er sowieso kapitaal nodig zal zijn voor herfinancieringen en meer algemeen om de vastgoedmarkt aan te passen aan de noden. Het noemereffect op de institutionele toewijzingen voor vastgoed - een groot obstakel voor 2023 – blijkt een jaar later nog steeds problematisch te zijn.”

Londen en Parijs blijven de aantrekkelijkste steden 

Met zoveel onzekerheid zijn vastgoedinvesteerders voorzichtiger dan ooit zijn als het gaat over of en waar in Europa ze hun kapitaal inzetten. Voor velen onder hen betekent dit dat ze zich richten op die steden die in deze uiterst riskante periode het meeste cash opleveren. Het is geen verrassing dat Londen en Parijs opnieuw op de twee eerste plaatsen staan in het stedenklassement van deze studie. Die twee steden zijn goed voor 15% van het globale volume transacties in de eerste negen maanden van 2023. Die stevige cashpositie in combinatie met de economische performantie is ook duidelijk zichtbaar voor de andere steden in onze jaarlijkse studie. Zo staat Madrid op de derde plaats, maar vinden we ook Milaan (6de) en Lissabon (8ste) terug in het lijstje.

Hoewel ze nog steeds hoog gerankt staan, zijn Duitse steden zoals Berlijn (4), München (7), Frankfurt (9) en Hamburg (11) gezakt in het klassement op vlak van investeringen en ontwikkelingspotentieel. De sombere economische vooruitzichten voor Duitsland in 2024 beïnvloeden ook de animo voor andere steden die tot voor kort nog werden beschouwd als veilige investeringshavens. 

Volgens Oxford Economics worden de Duitse steden geconfronteerd met stagnerende groeiperspectieven met voor 2023 een groei van slechts 0,1% van het BBP jaar op jaar. De gegevens van MSCI tonen aan dat de investeringsvolumes in Duitsland tijdens de eerste 9 maanden van 2023 (jaar op jaar) met 55% gedaald zijn. Een aantal ondervraagden suggereerden dat de vastgoedprijzen in Duitsland zich trager hebben aangepast dan in het grootste deel van Europa.

Hoewel de sector worstelt met een markt die te lijden heeft onder inflatiedruk en hoge rentevoeten, zijn 4/5 van de bevraagden in het kader van deze studie het erover eens dat de ESG-criteria een impact zullen hebben op de waardebepalingen in de komende 12 tot 18 maanden. Bovendien is de sectorervan overtuigd dat ESG-criteria op lange termijn, tegen 2050, de grootste impact zullen hebben op vastgoed.

In lijn met die grotere focus op duurzaamheid, zien we dat investeerders in de richting van de alternatieve sectoren worden geduwd door wereldwijde tendensen zoals klimaatverandering, digitalisering en bevolkingsgroei. 

Zo stipt de studie nieuwe energie-infrastructuur (1), datacentra (2) en gezondheidszorg (3) aan als de sectoren met de grootste kans dat investeerders er 'hun positie zullen verhogen'. Deze tendensen, in combinatie met een inspanning in de richting van ESG-compliance, zullen het pad effenen voor nieuwe ontwikkelings- en investeringsmogelijkheden in domeinen zoals batterijopslag voor hernieuwbare energie, zonneparken en infrastructuur voor elektrische voertuigen.

Lisette van Doorn, CEO, ULI Europe, sluit af: 'Als we uitgaan van een scenario waarbij de rentevoeten tegen dan gestabiliseerd zullen zijn en de economische onzekerheid grotendeels opgelost, worden de vooruitzichten voor vastgoed op middellange termijn een stuk positiever. Met in het achterhoofd de huidige verstedelijking, de technologische en demografische megatrends en een gestaag groeiende focus op gezondheid, welzijn en duurzaamheid bij zowel gebruikers als investeerders, heeft de vastgoedsector zicht op gigantische opportuniteiten. Hoe meer we kunnen samenwerken om een antwoord te bieden op thema's zoals waardebepaling en klimaatverandering, hoe meer en hoe sneller we de vruchten zullen kunnen plukken van deze opportuniteit.

Perscontact

Erik Oosthuizen - [email protected]

Over Urban Land Institute

Het Urban Land Institute (ULI) is een vereniging zonder winstoogmerk voor opleiding en onderzoek en wordt volledig gefinancierd door haar leden. Ze heeft als missie om de toekomst van de stedelijke en gebouwde omgeving vorm te geven met het oog op een positieve transformatie voor gemeenschappen overal ter wereld. De organisatie werd opgericht in 1936 en telt vandaag meer dan 49.000 leden uit alle strekkingen binnen vastgoed en beheer en planning van de ruimtelijke orde. Ga voor meer informatie naar europe.uli.org. Volg ook onze website en onze LinkedIn-pagina. Voor België en Luxemburg, ga naar ULI België en Luxemburg en volg ons op LinkedIn.

Over PwC

PwC wil bijdragen aan het vertrouwen in de maatschappij en aan het oplossen van belangrijke problemen – dat is ons doel. PwC-firma's vormen een netwerk van firma's in 151 landen met meer dan 364.000 medewerkers die zich engageren tot het leveren van kwaliteit in audit-, fiscale en adviesdiensten. Laat ons weten wat u belangrijk vindt en lees meer over ons op www.pwc.com.

'PwC' verwijst naar het PwC-netwerk en/of een of meer firma’s die er deel van uitmaken. Elke firma is een afzonderlijke juridische entiteit. Zie www.pwc.com/structure voor meer gedetailleerde informatie hierover.

© 2023 PwC. Alle rechten voorbehouden.